کاشت بلوبری
بلوبری با نام علمی Vacciniumاز خانواده Ericaceae، درختچه‌ای کند رشد و بومی کشور آمریکا شمالی است. ارتفاع درختچه بلوبری از حدود 60 سانتی‌متر شروع شده و برای ارقام بوته بلند آن به حدود 4 متر نیز می‌رسد. بلوبری انواع مختلفی از جمله لگسی، درخشان، پودر آبی، چشم خرگوش و… دارد. بلوبری میوه‌ای خوش‌رنگ، خوش طعم، لوکس و پر طرفدار است. رنگ بلوبری آبی مایل به ارغوانی است. این میوه به دلیل رنگ آن با نام‌های تمشک آبی یا زغال اخته آبی نیز شناخته می‌شود. بلوبری دارای طعم ترش و شیرین بوده و در دسته میوه‌های محبوب تابستانه قرار می‌گیرد. درختچه بلوبری میوه‌های زیادی به صورت خوشه‌ای در وسعت بالا تولید می‌کند. بلوبری منبع بالایی از فلاونوئیدها، آنتوسیانین‌ها، الاجیک اسید و رسوراترول و ویتامین‌ها را دارا است. خواص بلوبری برای قلب، چشم، رشد مو و… مفید است. تکثیر و کاشت بلوبری از سه روش قلمه زدن، بذر و پاجوش در فضای باز، محیط گلخانه‌ای امکان پذیر است. همراه دکتر پلنت باشید تا با کاشت بلوبری بیشتر آشنا شوید.
زمان مناسب کاشت بلوبری
کاشت بلوبری محدوده زمانی خاصی ندارد و می‌توان آن را در تمام فصول (سر تا سر سال) کاشت (فقط باید به این نکته توجه داشته باشید که نور و گرمای مورد نیاز آن به طور کامل تامین شود). اما اگر می‌خواهید کاشت بلوبری را در فضای گلخانه انجام دهید بهترین زمان این کار از اواخر زمستان تا اوایل بهار است.
شرایط مورد نیاز کاشت بلوبری
نگهداری از بلوبری سخت نیست اما برای این که حداکثر رشد مطلوب خود را داشته باشد باید شرایط مناسب آن را فراهم کرد.
- خاک: خاکی که بلوبری در آن کشت می‌شود باید دارای خاصیت اسیدی (5 تا pH= 4.5) و زهکشی بالا باشد.
- نور: اگرچه بلوبری می‌تواند در مقابل سایه مقاومت کند اما باید در روشنایی و نور غیر مستقیم خورشید قرار بگیرد.
- آبیاری: آبیاری بلوبری باید زمانی انجام شود که سطح خاک نسبتا خشک باشد. آبی که برای آبیاری از آن استفاده می‌شود باید دارای خاصیت اسیدی باشد.
- گرده افشانی: به دلیل این که بلوبری گیاه خود گرده افشانی نیست ممکن است میوه زیادی برای شما تولید نکند برای جلوگیری از این اتفاق بهتر است دو رقم یکسان را در کنار یکدیگر نکارید و یا در یک گلدان دو گونه متفاوت از یکدیگر را بکارید.
روش‌های تکثیر و کاشت بلوبری
- قلمه زدن: قلمه‌هایی که برای تکثیر بلوبری استفاده می‌شوند به دو دسته قلمه چوب سخت و چوب نرم تقسیم می‌شوند. در قلمه چوب سخت می‌توان از چوب سخت شاخه‌های یکساله بلوبری استفاده کرد. بهترین زمان قلمه‌گیری این میوه زمانی است که گیاه در حالت رکود (در اواخر زمستان و یا اوایل بهار) قرار داشته باشد. اگر بر روی قلمه انتخاب شده جوانه گل وجود داشته باشد باید آن را حذف کرد تا فقط جوانه برگی بر روی آن باقی بماند. استفاده از مواد تنظیم کننده رشد گیاهی مانند اکسین به ریشه زایی قلمه کمک شایانی می‌کند. بستر کشت مناسب برای قلمه‌ها باید متشکل از پیت ماس (یا خاک برگ) به همراه شن درشت (یا ورمی کولیت یا پرلیت) باشد. دمای 20 تا 25 درجه سانتی گراد برای قرار گیری گلدان حاوی قلمه مناسب است (به این نکته باید توجه کرد که گلدان در معرض نور مستقیم خورشید نباید قرار بگیرد). زمانی که خاک حاوی قلمه‌ها نسبتا خشک شد می‌توان آن‌ها را آبیاری کرد. قلمه‌های چوب نرم از انتهای ساقه‌های جوان تهیه می‌شوند. زمان مناسب قلمه زدن اواخر تیر ماه و اوایل مرداد است (نکته: اگر قبل از ریشه زایی تمام برگ‌های موجود بر روی قلمه را جدا کنیم ریشه زایی با مشکل مواجه خواهد شد). قلمه چوب نرم به دلیل برگ‌هایی که دارد نیاز به رطوبت بالایی دارد. رطوبت مورد نیاز قلمه را می‌توان از طریق پوشاندن قلمه با پلاستیک شفاف و یا غبار پاشی با آب تامین کرد. ریشه زایی قلمه‌های چوب نرم آسان تر از قلمه‌های چوب سخت است. قلمه زدن بلوبری بهترین و مطمئن ترین روش تکثیر آن است.
- بذر: یکی دیگر از روش‌های تکثیر بلوبری، تکثیر از طریق بذر آن است. زمان مناسب این کار اواخر زمستان یا اوایل بهار است. سرمادهی جوانه‌زنی بذر را سرعت می‌بخشد به همین دلیل در مرحله اول باید از میوه‌هایی که دست کم 90 روز در دمای 1 تا 5 درجه سانتی گراد نگهداری شده‌اند استفاده کرد. بعد از انتخاب میوه‌ها باید بذر ها را از میان گوشت میوه جدا کرد (برای راحت‌تر جدا کردن بذر ها، می‌توان میوه‌ها را به آرامی له کرده و آن‌ها را 10 دقیقه در آب خیس کرد). بستر کشتی که می‌خواهیم بذر ها را در آن قرار دهیم باید مخلوطی از خاک برگ و شن باشد (لازم به ذکر است که بستر کشت قبل از کاشت بذر ها باید کاملا مرطوب شده باشد). بعد از قرار گیری بذر ها در بستر کشت، روی آن‌ها را باید با مخلوط پیت ماس یا خاک برگ بپوشانید و بعد سطح آن را با اسپری آب مرطوب کنید. در مرحله بعد سینی بذر ها را باید در جای روشن اما دور از نور مستقیم خورشید قرار دهید. جوانه زنی بذر ها حدود 4 تا 12 هفته طول می‌کشد. زمانی که جوانه‌ها حدودا 5 الی 7 سانتی‌متر رشد کردند می‌توانید آن‌ها را جا به جا کنید. یکی از مشکلات اصلی تکثیر به این روش، تفرق ژنتیکی (ممکن است گیاه حاصله از نظر ژنتیکی شبیه به گیاه مادری نشود) است.
- پاجوش: بعضی از درختان به صورت سالیانه پاجوش تولید می‌کنند. از طریق پاجوش‌های تولید شده می‌توان تکثیر بلوبری را انجام داد. برای تکثیر به این روش باید از پاجوش‌های 2 ساله که بالغ و مستقل شده‌اند، استفاده کرد. از اواخر زمستان تا اوایل بهار می‌توان این کار را انجام داد.
مقایسه کاشت بلوبری در گلخانه و فضای باز
بلوبری نسبت به شرایط محیطی (وزش باد شدید، خشکی و…) حساس است، به دلیل این‌که در گلخانه می‌توان شرایط محیطی را بهتر و بیشتر از فضای آزاد کنترل کرد بهتر است بلوبری به جای فضای آزاد در محیط گلخانه کشت شود تا در یک محیط کنترل شده رشد کند. یکی دیگر از ویژگی‌های کشت گلخانه نسبت به فضای باز افزایش دوره برداشت بلوبری تا 2 ماه است.
میوه‌دهی بلوبری چقدر زمان می‌برد؟
اگر شرایط نگهداری از بلوبری ایده‌آل باشد می‌تواند حدود 40 تا 50 سال عمر کند اما به صورت کلی عمر مفید آن 8 تا 10 سال است. طول نهال بلوبری در سال اول تا 15 سانتی‌متر و در سال دوم به 60 سانتی متر هم می‌رسد. باردهی بلوبری احتیاج به صبر دارد. بلوبری در سال دوم رشد خود ممکن، است تعداد کمی گل و میوه دهد اما بلوبری که از طریق بذر کاشته شده باشد میوه دهی آن ممکن است 6 تا 7 سال طول بکشد. به همین دلیل بهتر است از گل‌دهی و میوه‌دهی بلوبری‌های کم سن (مثلا یک تا دو ساله) جلوگیری کنید تا گیاه انرژی خود را برای رشد ریشه و رشد رویشی خود ذخیره و صرف کند و در آینده ریشه‌های قوی تر و میوه‌های با کیفیت تری داشته باشد.
ارزش اقتصادی بلوبری
بلوبری میوه‌ای با ارزش اقتصادی بالا است، به همین علت تکثیر و کاشت آن در گسترش صنعت کشاورزی و افزایش درآمد کشاورزان موثر است. با توجه به این که شرایط محیطی و جغرافیایی در دنیا و ایران متفاوت است باید برای کاشت بلوبری از روش‌های بهینه و تکنولوژی‌های جدید استفاده کرد تا هزینه‌های تولید آن کاهش و میزان بهره‌وری آن افزایش یابد.
زمان برداشت بلوبری
زمانی می‌توانید بلوبری را برداشت کنید که رنگ میوه‌های آن از سبز به بنفش یا آبی تغییر پیدا کرده باشد یعنی در اواسط تا اواخر تابستان.