انواع روش های آبیاری
روش های آبیاری مختلفی برای آبیاری گیاهان (باتوجه به پیشرفت و توسعه علم کشاورزی) در بازار وجود دارد. اینکه کدام یک از این سیستم‌های آبیاری برای باغ و مزرعه مناسب است بستگی به عوامل مختلفی دارد. در واقع مواردی مانند نوع گیاه، شرایط اقلیمی، شیب و مساحت زمین، بافت خاک، بودجه اولیه، نحوه‌ی تامین آب و حجم مخزن در انتخاب نوع سیستم آبیاری دخیل هستند. در ادامه دکتر پلنت هر یک از این سیستم‌های آبیاری را به شما معرفی خواهیم کرد.
انواع روش‌های آبیاری
همانطور که اشاره شد یک کشاورز یا باغدار برای انتخاب یک سیستم آبیاری و بهبود راندمان آبیاری عوامل مختلفی را باید در نظر بگیرد. در کشاورزی انواع مختلفی سیستم آبیاری وجود دارد که در ادامه به طور کامل با مزیت استفاده از هر یک از این روش‌ها و معایب آنها آشنا می‌شویم.
آبیاری سطحی
هنگامی که آب از سطح زمین و بدون استفاده از لوله به سمت گیاه هدایت می‌شود به آن آبیاری سطحی می‌گویند. سیستم‌های آبیاری سطحی انواع مختلفی دارد که شامل: حوضچه ای، شیاری و جوی و پشته‌ای است. در این سیستم آب از طریق ایجاد حوضچه‌ها و نوارها به پای محصول می‌رسد و با غرقاب کردن زمین محصول را سیراب می‌کنند. این روش بسیار ارزان است و تقریبا هزینه‌ای ندارد. اما در این روش آب به صورت یکنواخت در سطح زمین پخش نمی‌شود.
مزایای آبیاری سطحی
- مناسب برای مقیاس بزرگ
- بسیار ارزان و کم هزینه
- مناسب برای زمین‌های نامسطح
معایب آبیاری سطحی
- میزان مصرف آب بالا است.
- بخشی زیادی از آب تبخیر می‌شود.
- موجب فرسایش شدید خاک می‌شود.
- باعث شستشوی مواد مغذی خاک می‌شود.
- آب به صورت منظم توضیع نمی‌گردد.
- به دلیل ماندابی پوسیدگی ریشه و طوقه ایجاد می‌شود.
آبیاری بارانی
یکی از روش های آبیاری، آبیاری بارانی است. این سیستم برای عملیات کشاورزی در مقیاس بزرگ مناسب است. این روش در واقع شامل مجموعه‌ای لوله ها و نازل‌های آبپاش است که آب را اغلب به صورت بارانی بین محصولات پخش و توزیع می‌کند. در این سیستم آب توسط یک پمپ بسیار قوی از مخزن اصلی خارج شده و به سمت ناز‌ها هدایت و با فشار از خروجی نازل به صورت قطرات باران خارج می‌شود.
مزایای آبیاری بارانی
- مناسب برای آبیاری در مقیاس‌های بزرگ روش
- قابل برنامه ریزی برای آبیاری خودکار
- استفاده از این سیستم برای توزیع کود یا آفت‌کش
- مناسب برای بهبود عملکرد و کیفیت محصول
معایب آبیاری بارانی
- مقدار زیادی آب مصرف می‌کند.
- برای اطمینان از عملکرد سیستم و جلوگیری از گرفتگی آن به رسیدگی نیاز دارد.
- در هنگامی که باد زیاد باشد موجب پخش و نابرابری توزیع آب می‌شود.
- برای محصولات باغی و مزارعی که شیب زیادی دارند مناسب نیست.
- هزینه‌ی نصب و نگهداری آن بالا است.
آبیاری قطره‌ای (سیستم تحت فشار)
یکی دیگر از روش های آبیاری، آبیاری تحت فشار است. در این روش آبیاری آب مستقیما در اختیار ریشه قرار می‌گیرد. در نتیجه راندمان گیاه را افزایش داده و از هدر رفت آب جلوگیری می‌کند. آبیاری قطره‌ای شامل لوله‌های پلاستیکی و نازل‌های قطره چکانی است که آب را با سرعت بسیار کم (2 تا 25 لیتر در ساعت) و مستقیم به پایه ریشه گیاه منتقل می‌کند.
مزایای روش آبیاری قطره ای
- در مصرف آب بسیار کارآمد است و آب را مستقیما به محل مورد نظر (ریشه) هدایت می‌کند.
- برای استفاده از کودها به صورت کود آبیاری بسیار مناسب است.
- از شسته شدن مواد مغذی و فرسایش خاک تا حد زیادی جلوگیری می‌کند.
- د رمصرف آب بسیار صرفه جویی می‌شود.
- برای محصولات ردیفی، باغات و تاکستان ها بسیار مناسب است.
- منجربه کاهش تنش و کاهش انتقال عوامل بیماری زا خواهد شد.
- در خاک های شور قابل استفاده است.
معایب روش آبیاری قطره ای
- هزینه‌ی نصب بالا آن بالاست.
- احتمال گرفتگی و انسداد قطره چکان‌ها وجود دارد.
آبیاری زیر سحطی
نوین‌ترین سیستم آبیاری موجود، آبیاری زیرسطحی است. در این روش از لوله‌ها یا نوار‌های استفاده شده که مستقیم در کنار ریشه‌ی گیاه در خاک قرار می‌گیرند. در این روش در هنگام آبیاری آب و کود مستقیما در اختیار ریشه‌های مویین قرار می‌گیرد. در این روش به دلیل اینکه آب و هوا به‌خوبی به ریشه‌ی گیاه می‌رسد گیاه رشد مناسبی خواهد داشت.
مزایا آبیاری زیر سطحی
- جلوگیری از تبخیر آب
- صرفه جویی در مصرف کود و آب
- مناسب برای زمین‌هایی با شیب نا مساعد
- کاهش رشد علف هرز
- جلوگیری از فرسایش خاک
- تسهیل در جابجایی ماشین آلات کشاورزی
معایب آبیاری زیر سطحی
- گرفتگی نازل‌ها توسط خاک
- جویده شدن نازل‌ها توسط موجودات خاک‌زی
- از بین رفتن نازل‌ها با رشد ریشه
بیشتر بخوانید: بهترین زمان آبیاری درختان